Logo
Het is nu 28 maart 2024, 12:31



Antwoord op onderwerp  [ 6 berichten ] 
 Inleiding historie en gebruik van rekenpenningen 
Auteur Bericht
Moderator
Avatar gebruiker

Geregistreerd: 30 jul 2015, 09:24
Berichten: 11688
Woonplaats: Midden Nederland
Antwoord met een citaat
Bericht Inleiding historie en gebruik van rekenpenningen
Uitgebreide uitleg over rekenpenningen, inclusief het rekenen ermee, is te vinden in:
Bert van Beek, “REKENPENNINGEN van rekeninstrument tot historiepenning en speelpenninkje”.
De Beeldenaar, 5e jaargang nummer 1, blz. 9 t/m 16.
https://debeeldenaar.nl/onewebmedia/De_ ... 5_1981.pdf

Zie ook dit artikel voor mooie uitleg en voorbeelden:
http://www.plantdat.nl/pinpointer/wp-co ... ningen.pdf

Hier nog een erg goed Engelstalig artikel met een uitgebreide literatuurlijst:
http://www.mernick.org.uk/jettons.htm

Een korte inleiding in de historie en het gebruik van rekenpenningen.
Ontleend aan M. Hendrickx, "De Kraewinkels Familie van de 17de Eeuw tot heden." 1990.

De rekenpenning vindt zijn oorsprong in Griekenland waar in de oudheid tellen gebeurde met steentjes of schelpen en waar geen schrijven bij te pas kwam.
Toen deze voorwerpen in het oude Griekenland vervangen werden door kleine stukjes metaal ontstond de penning.
Onder de Romeinen werd het gebruik verder gezet onder de naam "calculus" vanwaar het Franse "caillon" (kiezelsteen)
Met de ineenstorting van het Romeinse rijk verdween ook het gebruik van vermelde rekenmethode of "abacus".

De benedictijn Gerbert (ca. 950 - 1003), die later paus werd, vestigde door zijn geschriften de aandacht op de verdwenen rekenmethode.
In vele kloosters werd er terug gerekend op de oude manier en vanaf de 13de eeuw werd deze rekenmethode weer gebruikt.

Onze huidige manier van rekenen is tamelijk jong.
Hoewel onze Arabische cijfers al omstreeks de 13e eeuw in Europa voorkwamen, duurde het toch tot in de 18e eeuw voordat de rekenpenningen volledig aan de kant geschoven werden.

De eerste rekenpenningen werden waarschijnlijk vervaardigd in de 13de eeuw voor de huishouding van de Franse Koningin Bianca van Castille (1187-1252).
Onder Lodewijk XI (1461-1483) werd het gebruik van de penningen algemeen.
Dergelijke penningen werd "jectoir, gestoir -of jetton" genoemd, benamingen afgeleid van bet werkwoord "jeter" (werpen), want om te rekenen werden de penningen op een speciale manier op een tafel neergelegd of ‘geworpen’.
Op sommige rekenpenningen is deze handeling van rekenen om te betalen duidelijk vermeld door de tekst "jettes bien, paies bien", wat betekent "werp goed, betaal goed".

Vanuit Frankrijk verspreidde het gebruik van de rekenpenningen zich naar de Lage Landen en de rest van Europa.
Zij werden vervaardigd in gecontroleerde munthuizen in Frankrijk, Duitsland en de Nederlanden.
De vroegste penningen waren van koper of messing, later werden ook zilveren penningen gebruikt.
Ook ontstond later het gebruik om van deze rekenpenningen een soort gratificatiepenning te maken.
Zo werden de penningen als nieuwjaarsgeschenk gebruikt.
Koningen, hun familie en ambtenaren ontvingen ze - vaak in prachtige beurzen.

Toen het gebruik van de rekenpenningen terugliep, werden ze ingezet als fiches / speelpenningen, o.a. bij het kaartspel.
Ook werden penningen vervaardigd met o.a. afbeeldingen ontleend aan historische gebeurtenissen, de Griekse of Romeinse numismatiek, bijbelse voorstellingen en afbeeldingen van vorsten, o.a. omdat deze penningen al in de l8de eeuw door liefhebbers verzameld werden.

In West-Europa bleven rekenpenningen in gebruik tot ca. 1700.
Voor het tellen gebruikte men tafels waarvan de oppervlakte door inlegwerk, inkerving of beschildering verdeeld in horizontale en verticale lijnen.
Ook werd soms een doek met dergelijke lijnen over een tafel gelegd.
De penningen werden op deze lijnen gelegd - of geworpen.
Om getallen samen te stellen werden de penningen verplaatst en veranderden ze van waarde wanneer ze van lijn veranderden.

_________________
Kennis is macht - Karakter is meer


06 aug 2017, 15:05
Profiel
Avatar gebruiker

Geregistreerd: 04 dec 2013, 14:42
Berichten: 6849
Antwoord met een citaat
Bericht Re: Inleiding historie en gebruik van rekenpenningen
duidelijke uitleg en mooie informatie Jan :goezo:

en nog even mijn complimenten voor de mooie determinaties die je geeft aan de rekenpenningen, :uu :uu


06 aug 2017, 19:25
Profiel
Avatar gebruiker

Geregistreerd: 17 apr 2008, 21:53
Berichten: 4210
Antwoord met een citaat
Bericht Re: Inleiding historie en gebruik van rekenpenningen
Blij dat de rekenpenningen weer een beetje opgepakt worden, goed bezig

_________________
Mvg Axel


06 aug 2017, 20:20
Profiel
ForumJoker
Avatar gebruiker

Geregistreerd: 17 apr 2008, 17:14
Berichten: 59211
Antwoord met een citaat
Bericht Re: Inleiding historie en gebruik van rekenpenningen
JAN JE BEN EEN TOPPER

_________________
ZO WAT IS HET LEVEN MOOI
als je willem de zwijger heet


06 aug 2017, 21:39
Profiel
Moderator
Avatar gebruiker

Geregistreerd: 27 maart 2014, 23:36
Berichten: 5914
Woonplaats: Alblasserdam
Antwoord met een citaat
Bericht Re: Inleiding historie en gebruik van rekenpenningen
Wellicht kan iemand de link van De Beeldenaar aanpassen: https://debeeldenaar.nl/onewebmedia/De_ ... 5_1981.pdf

_________________
Blijven zwaaien! Iedere zwaai is er eentje dichter bij een volgende topper!

Gr,
Chris


18 dec 2019, 23:05
Profiel
Moderator
Avatar gebruiker

Geregistreerd: 30 jul 2015, 09:24
Berichten: 11688
Woonplaats: Midden Nederland
Antwoord met een citaat
Bericht Re: Inleiding historie en gebruik van rekenpenningen
ckorteweg schreef:
Wellicht kan iemand de link van De Beeldenaar aanpassen: https://debeeldenaar.nl/onewebmedia/De_ ... 5_1981.pdf


Gedaan, bedankt voor je oplettendheid Chris :goezo:

_________________
Kennis is macht - Karakter is meer


19 dec 2019, 19:32
Profiel
Geef de vorige berichten weer:  Sorteer op  
Antwoord op onderwerp   [ 6 berichten ] 

Wie is er online

Gebruikers op dit forum: Geen geregistreerde gebruikers. en 12 gasten


Je mag geen nieuwe onderwerpen in dit forum plaatsen
Je mag niet antwoorden op een onderwerp in dit forum
Je mag je berichten in dit forum niet wijzigen
Je mag je berichten niet uit dit forum verwijderen
Je mag geen bijlagen toevoegen in dit forum

Ga naar:  
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group.
Designed by STSoftware for PTF.
phpBB.nl Vertaling - Hosted by FFXS.nl